Skënder Gjinushi: Në Kuvend kanë hyrë njerëz që nuk duhet të ishin. PS-LSI, jo publike pakënaqësitë

“Nëse nuk ndëshkohen kokat, dekriminalizimi është një manovër për të mos u marrë me të mëdhenjtë”

Shkëmbimi – Ky është shkëmbim shumë i madh, sepse është një amnisti për të kryeimplikuarit, kryepërgjegjësit, është mbyllje e çështjeve të mëdha dhe më e bukura është ende që nuk po kërkohet të ngrihet një komision për të parë se cilat janë implikimet më të rënda apo skandalet më të mëdha të pazbardhura, por si të bëjmë një ligj që të dënojmë të dënuarit. Çfarë rregulluam këtu? Asgjë!

Kandidimi – Problemi që lind këtu është pse kandidohen? Kandidohen, sepse një pjesë e politikës është më implikuar se ata, por edhe sepse kështu fitohet vota në zona të caktuara. Po pse votohen? Votohen sepse kështu votohen edhe politikanë për të cilët di gjithë Shqipëria se çfarë kanë bërë, u dinë të gjithë skandalet dhe jo vetëm që nuk ndëshkohen, por kërkojnë dhe votat.

Manovra – Për sa kohë nuk funksionon ndëshkueshmëria, për sa kohë nuk kërkohet të goditet koka, por bishti, sigurisht që dekriminalizimi është një manovër për të mos u marrë me të mëdhenjtë, me më të fortët e politikës, për të mos u marrë me të pandëshkuarit përjetë të politikës, por për t’u marrë me ca të dënuar që po kanë hyrë sot dy apo tre, s’do hyjnë nesër,

Rreziku – Por, në qoftë se do vazhdojë të jetë në dorë të po të njëjtëve politikanë dhe në qoftë se nevoja do të jetë po prapë për të fortë, atëherë s’do hyjë i forti i dënuar, por ai i padënuar. Dihet se më të rrezikshëm janë ata të fortët që nuk janë kapur, jo ata që janë kapur.

Për PS-LSI – Përgjegjësitë në qeveri i merr bashkë, madje nuk i merr as sipas sektorëve, kur më tepër është një qeverisje që pothuajse është ndarë pushteti ‘jek e jek’, atëherë nuk thuhet ja si ka dështuar në këtë sektor apo në një tjetër. Unë nuk jam dakord me këtë pjesë 

ARTEMISA HOXHA

Kreu i Partisë Socialdemokrate, Skënder Gjinushi, në intervistën për gazetën “Shqip” shprehet se, nëse procesi i dekriminalizimit nuk shoqërohet me ndëshkimin e kokave, por me bishtat, atëherë kjo është një manovër për të mos u marrë me të mëdhenjtë. Gjinushi thekson se mjaftonte vullneti politik për të shmangur futjen në Parlament të të inkriminuarve, e jo me ligj, duke vënë në pah rrezikun tjetër të futjes në aulën e Kuvendit të të fortëve të padënuar nga drejtësia.

Si e vlerësoni qeverisjen e majtë kur kanë kaluar dy vjet nga mandati i parë qeverisës. A janë arritur objektivat e premtuara nga PS dhe LSI në qeverisjen e përbashkët?

Qeveria është përpjekur të mbyllë atë çka ishte gropa kryesore apo më e madhe, të mbartura nga keqqeverisja katastrofe tetëvjeçare. Kanë qenë disa probleme madhore, siç është vendosja e një shteti ligjor e parë kjo që nga ndërtimet pa leje, evazioni fiskal, indisiplinimi i përgjithshëm që ekziston në Shqipëri për shkak të keqfunksionimit të qëllimshëm të ish-administratës dhe duke vazhduar me problemet e rendit, veçanërisht të implikimit të drejtpërdrejtë të shtetit në afera të mëdha, siç ishte më e dukshmja dhe më e vërtetuara, ajo e Lazaratit. Lazarati nuk ka rëndësinë thjesht pse një fshat mbillte apo shiste hashash, por ishte aktivitet i legalizuar i mbrojtur nga qeveria. Duke vazhduar më pas me aktivitetin e legalizimeve të lëna në mes të rrugës. Një tjetër problem ka qenë dhe ai i ekonomisë, pikërisht me mbledhjen e të ardhurave, gropat e mëdha, KESH dhe nafta, ato që duhet të ishin burim kryesor i ekonomisë, ishin kthyer në gropa më të thella. Shqipërisë i ishin faturuar më shumë piramida sesa në qeverisjen e ’96-’97. Është e vërtetë që qeveria pati kurajën që të marrë një sërë reformash, ku një pjesë ka dhënë rezultatin e tyre, një pjesë janë në rrugë dhe mund të themi që ka përmirësime të dukshme në çështjen e rendit ose funksionimit të policisë, shkëputjes hapur të lidhjeve qeveri-kontrabandë. Ka rezultat të dukshëm te KESH në kuptimin e nxjerrjes nga gropa. Janë për t’u përshëndetur edhe përpjekje të tjera që mbeten për t’u parë rrugës, siç është arsimi i lartë, që duhen parë efektet që me patjetër duhet të jenë afatgjata, por ka dhe gjëra që nuk mund të flasim tani, por shihen në perspektivë. Por siç e theksova, problem mbetet ai i mosrealizimit të të ardhurave. Pas një qeverisje që dukej sikur kishte një bum të të ardhurave nga tatimet dhe doganat, gjë që më pas nuk ndodhi, pati një stopim. Nisur nga kjo, qeveria është detyruar që të ndërmarrë një aksion në këtë drejtim dhe çfarë do të ndodhë pas tij, është një sprovë e madhe sepse e gjitha kjo luftë për të kthyer legjitimitetin dhe për të zbatuar ligjin, që po nuk e dha efektin te marrëdhënia kryesore që ka të bëjë me xhepin siç e dha te KESH, atëherë do të ishte një defekt i madh. Nëse kjo do të japë një rezultat pozitiv siç ishte nxjerrja e KESH-it nga gropa do ta përkthejnë në një dështim të përkohshëm të qeverisë. Ne gjithmonë jemi shprehur për mospajtimin në dy aspekte të rëndësishme që janë; së pari lufta ndaj korrupsionit, e cila i përmbledh të gjitha, që nga trafiqet, evazionet, vjedhja e energjisë, mosbërja e legalizimeve, të cilat janë zvarritur vetëm për ta kthyer në biznes politik. Nga një anë kemi një luftë që me të drejtë bëhet për të ndryshuar dhe mentalitetin për qytetarët që shteti nuk toleron më, por mungon goditja nga lart. Goditja nga lart nuk është e barasvlefshme me goditjen nga poshtë. E thënë në mënyrë figurative është si bariu që nuk merret me të gjitha delet, por me deshtë. Më shumë efekt ka kur goditet koka, ata që e kanë prodhuar këtë korrupsion dhe kanë krijuar këtë mentalitet dhe drejtuesit kryesorë, sepse kur ata funksionojnë në rregull, edhe poshtë vjen duke u forcuar, qoftë lufta ndaj evazionit, kontrabanda e me radhë. Një nga arsyet që nuk po ndodh është pikërisht sepse duart janë të lidhura. Kjo bëhet së bashku me sistemin e drejtësisë pra me gjyqësorin, bëhet së bashku me Prokurorinë, së bashku me Shërbimin Informativ, bashkëpunim i cili mungon. Jo vetëm mungon, por nuk është ku duhet, por shohim që ka një konflikt të hapur mes kreut të KLD-së e kreut të qeverisë në aspektin se nuk pajtohen me gjërat kryesore, por çuditërisht, kreu i Presidencës rrallëherë mbështet policinë në aksionet e saj të mëdha dhe nuk rri pa u shprehur sa herë që mendon se ka defekt qeveria. Pra, shihet se nuk është mbi palët, por është një nga palët. Ky lloji bashkëpunimi jo i duhur është një nga arsyet. Një arsye tjetër është që duhet më kurajë e vullnet më i fortë për të goditur krerët në raport me goditjen e shpërdoruesve apo abuzuesve të ligjit. Problemi i dytë ka qenë ai i reformës në administratë. Është mirë që qeveria kritikohet nga opozita për të zbatuar sa më mirë ligjin, por ligji i ri nuk u bë për të betonuar administratën e mbartur nga qeveria e mëparshme, sepse ishte një administratë që dështoi, pjesë e gjithë korrupsionit. Nuk mund të kapësh standardet duke u edukuar me këtë administratë, sepse ka qenë e edukuar mbrapsht, madje një nga shkaqet e ekzistencës ende të shumë problemeve të korrupsionit në administratë është se ka me shumicë pjesë të kësaj ish-administrate. Kjo krijon uljen e efikasitetit të administratës. Shqetësues këtu mbetet edhe fakti që këta nuk marrin në punë atë që e meriton, por sulen nga militantët e kontribuuesit e zgjedhjeve. Duke u ndalur tek aksioni i evazionit fiskal, ajo nuk mund të bëhet vetëm me ndryshime në ligje, por duke larguar shkaktarët e gjendjes së deritanishme dhe do të nxjerrim që kemi shumë vatra të këqija që duhen shkulur për të ecur përpara.

Si po funksionon koalicion i majtë pas zgjedhjeve të përgjithshme dhe atyre lokale të qershorit. Si i shikoni marrëdhëniet mes dy partive të mëdha PS-LSI, për të cilën është folur se ka një ftohje?

Ajo është marrëdhënia midis tyre. Se cili ka qenë qëndrimi ynë për domosdoshmërinë ose jo të kësaj lidhje në 2013, ne i qëndrojmë asaj që i kemi thënë se lidhja duhet të ishte krijuar më parë dhe në kushte të tjera, me reciprocitet shumë më të theksuar, qoftë mes PS dhe LSI apo dhe aleatëve të PS të deriatëhershëm dhe LSI-së. Kjo është e së kaluarës, por tashmë nuk dimë se sa reciproke janë. Patjetër që nuk na duken normale që në çdo rast që shihet se ka mosrealizim apo një pakënaqësi në një arritje të caktuar, menjëherë aleati fillon dhe bën distancimin. Përgjegjësitë në qeveri i merr bashkë, madje nuk i merr as sipas sektorëve, kur më tepër është një qeverisje që pothuajse është ndarë pushteti ‘jek e jek’, atëherë nuk thuhet ja si ka dështuar në këtë sektor apo në tjetër. Unë nuk jam dakord me këtë pjesë. Çfarë ka, divergjenca e diferenca të shtrohen në tavolinë dhe të përballohen bashkë, ose pastaj të hapet debati dhe bëhen ndryshime.

Kjo ka ndodhur së fundmi me draftin për dekriminalizimin si dhe më paketën për ndryshimet në Kushtetutë…

Koncepti i PSD-së është që, edhe kur kemi qenë në bashkëqeverisje me PS ka nisur përplasja e parë në kohën e Fatos Nanos me PAD-në dhe kjo nisi publikisht se cili kishte përgjegjësi për kontrabandën: Ministria e Brendshme apo ajo e Financave. Ne kemi shprehur qëndrimin që këto s’mund të dalin publikisht pa i rrahur një herë në tavolinë. Qëllimi nuk është për të thënë se cili është më i miri me fjalë, por për të përmirësuar. Në qoftë se nuk je dakord apo ka diferenca, atëherë hajde ulemi dhe gjejmë zgjidhjen më të mirë, sepse ky është qëllimi. Nuk është qëllimi t’i themi publikut se cili po gabon. Përveçse kur mirëpranohet që për një gjë të caktuar ti e ke ndryshe në programin tënd, por për hir të kompromisit pranon faktin që qeveria bëri këtë zgjedhje.

Një nga kryereformat e ndërmarra nga qeveria është ajo e drejtësisë, si e shikoni gjithë ecurinë dhe rolin që po luajnë palët politike në realizimin e saj?

Shqipëria ka pasur dhe ka problem numër një luftën ndaj korrupsionit. Në luftën ndaj korrupsionit, një nga hallkat që ndihmon apo pengon patjetër, është drejtësia. Koncepti ynë është që politika me gjyqësorin o e pastrojnë njëri-tjetrin ose e bëjnë pis njëri-tjetrin. Janë si dy vëllezër siamezë, ku patjetër përgjegjësinë numër një e ka politika dhe të gjithë e kanë të qartë se nuk është se është mosfunksionimi i gjyqësorit që korruptoi politikën, por është politika që e detyron, bën presion mbi gjyqësorin apo ngre një gjyqësor të tillë që të mos vrasë e lëndojë veten. Ngre një gjyqësor që vendos drejtësi për të tjerët, por jo për vete. Prandaj, kudo reforma numër një për pastrim të gjyqësorit, fillon nga politika, pra së pari pastrohet politika me votë dhe pastaj politika e pastruar, sa më e pastër të jetë ndikon në pastrimin e gjyqësorit. Gjërat këtu kanë ecur ndryshe. Gjyqësori ka qenë në presion absolut gjithmonë sa herë ka pasur çështje politike, çështje ku në akuzë ka qenë një politikan i lartë. Atëherë gjithmonë, veçanërisht krahu politik i djathtë, menjëherë është hedhur në sulm dhe ka akuzuar gjykatën, prokurorinë, ngre çështje penale, pastaj fillon e bën biografinë me libër shtëpie se kush është ky e kush është ai. Këtë sulm e bëjnë ndaj prokurorëve e gjykatësve që i kanë emëruar vetë. Kjo është aq e vërtetë sa kulmoi në ngjarjen e 21 janarit, ku qeveria e asaj kohe ishte palë e akuzuar. Vrau me armët e saj, pranoi se nuk e fshihte dot, madje dhe u krenua, por kishte një detyrim që kanë të gjithë, që nëse ka vrasje do të hetohesh e do të gjykohesh. Në këtë rast, gjoja pranoi gjykim të paanshëm nga ‘horri i bulevardit’ dhe nga prokurorja. Me një presion të tillë publik ndaj titullarëve dhe kryetares së akuzës kupton se çfarë bëhet dhe sa pavarësi mund të ketë ai gjyqësor. Dihej se do të dështonte ai proces, ashtu siç dështoi. Kështu është bërë me Gërdecin, kështu vazhdon të bëhet edhe sot, madje çdo të enjte. E enjtja në Shqipëri është dita e shpifjeve të radhës, dita e përbaltjes së radhës, kur dominon vetëm një njeri që i di të gjitha llojet e krimeve, i di se kush i ka bërë, sigurisht ndërron autorët sipas etapave, por me drejtësinë nuk bashkëpunon kurrë. Para drejtësisë nuk ka çuar askënd. Tani ka një gabim të rëndë që bëhet në përqasjen e dekriminalizimit, para reformës në drejtësi. Gjithë problemi është se si do të krijohet një shërbim gjyqësor i pavarur nga politika ose më saktë që ka kurajën të ndëshkojë dhe politikën dhe, nga ana tjetër, në vend të kësaj, pasi kanë dështuar të gjitha proceset kundër tyre, u thotë politikanëve mblidhuni dhe gjeni cilët janë kriminelët. Drejtësinë tani do ta vendosin këta dhe s’do vendosë drejtësia për ta. Ky është shkëmbim shumë i madh, sepse është një amnisti për të kryeimplikuarit, kryepërgjegjësit, është mbyllje e çështjeve të mëdha dhe më e bukura është se nuk kërkohet të ngrihet një komision për të parë se cilët janë implikimet më të rënda apo skandalet më të mëdha të pazbardhura, por si të bëjmë një ligj që të dënojmë të dënuarit. Çfarë rregulluam këtu? Asgjë. Së pari, sepse kanë hyrë disa të dënuar në Kuvend që nuk duheshin lejuar. Merr një vendim politik dhe s’ka nevojë për ligj. Së dyti, ka dhe rehabilitim. Po është rehabilituar mund të hyjë. Problemi që lind këtu është pse kandidohen? Kandidohen, sepse një pjesë e politikës është më e implikuar se ata, por edhe sepse kështu fitohet vota në zona të caktuara. Po pse votohen? Votohen sepse kështu votohen edhe politikanë për të cilët i di gjithë Shqipëria se çfarë kanë bërë, u dinë të gjitha skandalet dhe jo vetëm që nuk ndëshkohen, por kërkojnë edhe votat. Për sa kohë nuk funksionon ndëshkueshmëria, për sa kohë nuk kërkohet të goditet koka, por bishti sigurisht që dekriminalizimi është një manovër për të mos u marrë me të mëdhenjtë, me më të fortët e politikës, për të mos u marrë me të pandëshkuarit përjetë të politikës, por për t’u marrë me ca të dënuar që po kanë hyrë sot dy apo tre, s’do hyjnë nesër, por në qoftë se do të vazhdojë të jetë në dorë po të njëjtëve politikanë dhe në qoftë se nevoja do të jetë po prapë për të fortë, atëherë s’do hyjë i forti i dënuar, por ai i padënuar. Dihet se më të rrezikshëm janë ata të fortët që nuk janë kapur, jo ata që janë kapur.

 Ambasadori amerikan, Donald Lu, që me fillimin e mandatit ka apeluar palët me largimin e deputetëve të dyshuar si të inkriminuar. A mund të mjaftohet ky apel vetëm me disa dorëheqje dhe përjashtime të deputetëve nga grupe parlamentare?

Kthimi nga problemi numër një që ka qenë mosndëshkueshmëria në nivelet e larta, mosndëshkueshmëria dhe moszbardhja e aferave të mëdha që janë publike, që janë vrasje dhe vjedhje të drejtpërdrejta, kalojmë te një tregues i implikimit politik që ka kandiduar edhe ndonjë të dënuar apo në proces jashtë, se brenda s’të dënon njeri. Kjo për vlerësimin tonë mund të ishte vetëm tregues që shkëputesh, jo vetëm një dy apo tre, por ti i di shumë mirë cilët janë edhe të pandëshkuarit, politikës duhet t’i kërkohet distanca prej tyre. Politikës duhet t’i kërkohet të ndëshkojë njëherë veten, por kjo mungon. Po marrim formalisht ligjin e dekriminalizimit, e zëmë se u votua ai ligj, pasi kuptohet që një ligj në kushte emergjence flet për një shtet jonormal, pra je një demokraci në tranzicion e konsoliduar, por po marrim formalisht se cili do të jetë efekti nesër i këtij ligji. S’do kandidohen persona që janë dënuar, pavarësisht llojit të dënimit, por këta super të fortët që s’dënohen s’i ndalon ligji. Ndryshimi do të jetë ky, se do të jetë më e kamufluar lidhja me të fortët, sepse kjo lidhje do të vazhdojë. Por do të ngrihet edhe një dopiostandard i çuditshëm. P.sh., nuk do të lejohet ai që ka bërë krim elektoral, një komisioner zgjedhor pra që dënohet. Po këta që kanë bërë krime të ndryshme që nga ’92 – ’96, Berisha që urdhëronte vjedhjen totale apo e Ristanit që vodhi votat e Tiranës publikisht, nuk dënohen. Pra ata që kanë urdhëruar këto, me pasojë shumë të madhe deri në destabilizim të vendit, nuk preken. Kush privatizoi dhe e çoi KESH-in në minus 1 miliard nuk preket dhe hajduti për vjedhjen e energjisë dënohet dhe nuk lejohet të kandidojë. Kush vodhi miliarda në KESH bëhet ministër, kryeministër.

Së fundmi, është bërë publik një material përmbledhës nga misioni i OSBE-së për një pjesë të deputetëve të përfolur për afera të ndryshme deri dhe në dyshimet për pasurinë e Kryeministrit, që ka ngjallur debate apo dhe kërkesa të deputetëve për rishikimin e mandatit të këtij misioni në vendin tonë. Cili është komenti juaj në lidhje me gjithë këtë?

Ky është gabimi i dytë sesi kërkohet të luftohet krimi në Shqipëri, si të largohen të inkriminuarit. Unë do të flisja më shumë për largim sesa për dënim. Vetë dekriminalizimi është një ulje shënjestre dhe shkon nga shkaku te pasoja dhe nga të padënuarit te të dënuarit, nga të dënuarit e politikës te të dënuarit e përdorur nga politika. Kurse raporti bën tjetër gjë, bën atë që në opinionin publik po mbisundon më shumë ideja që kështu thonë për të gjithë, akuza ka për të gjithë dhe kjo është forma më tinëzare për të fshehur krimin e vërtetë të të implikuarve, sepse kur hedh baltë për gjithkënd atëherë nuk gjen dot se kush është i pastri. OSBE-ja nuk ka nevojë që të merret me raporte të tilla se çfarë qarkullon lart e poshtë, pasi këtu ka aq shumë të vërteta publike e skandaloze për ngjarje të tilla pa bërë fare thashetheme që në Shqipëri ka ndodhur që me 21 janarin apo Rrugën e Kombit e Gërdecin, që s’ka nevojë t’u referohet thashethemeve. Ka superafera publike e të gjithëpranuara që nuk zbardhen e nuk ndëshkohen. Para tre – katër vjetësh raportet e Komisionit Europian kanë qenë më të rregullta, sepse flisnin qartë për pandëshkueshmëri në nivele të larta, ndërsa tani kanë nxjerrë në plan të parë dekriminalizimin. Pra, superkriminelët kanë arritur ta nxjerrin goditjen e disa kriminelëve të kapur ose të dënuar. Nuk është problemi i Europës, nëse do të futim një ish-kryeministër apo një ish-ministër në burg, problemi është që nga ai moment që dënohet sipas ligjit një funksionar i lartë nuk ka më imunitet për të tjerët. Precedenti është një ndër format më efikase për konsolidimin e së drejtës. Ajo çfarë ka ndodhur në këta 24 vjet është se sa më shumë që të bësh gjëma, aq më lart shkon, sa më makut tregohesh, aq më i pëlqyer je në qarqe të caktuara, madje edhe ndërkombëtarët përshëndesin rikthimin ashtu siç u përshëndet rikthimi i Berishës kur nuk kishte dhënë asnjë shenjë ndryshimi.

Në zgjedhjet lokale ju zgjodhët të kandidonit me kandidatë jashtë koalicionit. Sa ka ndikuar kjo në marrëdhëniet tuaja me kryesocialistin Rama?

Unë e kam thënë dhe e them që historikisht PS-ja ka gabuar dhe gabon në taktikat elektorale me aleancën. Fillon kjo që nga 2001 e deri në ditët tona. Në 2013-n u vetëmjaftua me LSI-në dhe anashkaloi të tjerët. Dhe më e dëmtuara nga kjo ka qenë PSD-ja. Nisur nga përvoja e 2013-s dhe çka ndodhi më mbrapa, ne prirjen kryesore e kishim të kandidonim më vete ose me ndonjë grupim, por jo përkrah PS-së. Aq më tepër që zgjedhjet lokale e lejojnë një gjë të tillë, sepse për këshilltarët ti kërkon votën tënde, nuk sjell ndonjë dëm të madh që rrezikon koalicionin. Për kryetarët që luhet për kalë beteje dhe ka mundësi fitimi, kandidon, ndërsa ku nuk është e nevojshme mbështet aleatin kryesor, siç bëmë ne si parti. Ne na duhet të bënim këtë lëvizje për të treguar që së pari nuk kishim zgjedhje tjetër dhe për të treguar që ecim me këmbët tona. Që nga 2001 kemi pasur përplasje në fushatat me PS-në, pasi nuk ka qenë dashamirëse. Kështu që treguam që edhe më vete edhe në kushtet e një lufte, e shoqëruar nga të tëra anët blerje dhe deformim vote siç bëri KQZ-ja, përsëri mbijetuam. Pas kësaj ka dhe një mirëkuptim nga PS-ja, sepse e pa që PSD-ja betejën nuk e bëri për të prishur punë PS-ja, por që është e drejtë e saj të kandidojë dhe të tregojë sa vlerë e mbështetje ka. Kjo tregon që ky gabim nga PS s’ka pse të bëhet në 2017-n, që bëhet luftë për pushtet, pra PS-ja dhe PSD-ja s’kanë pse të jenë në luftë me njëra-tjetrën. Pas zgjedhjeve ka një përmirësim marrëdhëniesh. Kemi biseduar me z. Rama për bashkëpunim të mëtejshëm, që ne këtë e bëjmë për vetë përkatësinë tonë, parti e qendrës së majtë dhe duke pasur dhe atë që kjo është alternativa më e mirë për Shqipërinë, ku reformat kryesore duhen mbështetur, duhet korrektim dhe përmirësime. Si në çdo proces, aq më tepër të një Shqipërie të lënë në mes të katër rrugëve para 2013-s. Marrëdhëniet sot janë të normalizuara.

Ky shkrim Skënder Gjinushi: Në Kuvend kanë hyrë njerëz që nuk duhet të ishin. PS-LSI, jo publike pakënaqësitë u publikua me pare te Gazeta SHQIP Online.